Vragen van de leden Van Nispen (SP) en Bamenga (D66) aan de Minister van Justitie en Veiligheid over het bericht dat een van de Regionale Informatie en Expertisecentra (RIEC) jarenlang persoonsgegevens over nationaliteit en land van herkomst verzamelde (ingezonden 25 september 2024).

Mededeling van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 18 oktober 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel van Follow the Money waaruit duidelijk wordt dat het RIEC jarenlang gegevens over de nationaliteit en het land van herkomst heeft geregistreerd?¹

Vraag 2

Wat vindt u van uitspraken die worden gedaan in de conceptanalyse van de RIEC zoals «Een Turk zal er alles aan doen om geen belasting te betalen» en dat Nederlandse Turken «erg bedreven» zijn als het gaat om belastingfraude en toeslagenfraude?

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat een samenwerkingsverband als het RIEC analyses maakt op basis van aannames dat de Turkse gemeenschap bij voorbaat verdacht is als het gaat om de aanpak van fraude en criminaliteit?

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat het RIEC, zoals in Noord-Holland, hele buurten heeft aangemerkt als knelpunt, en zo een grote hoeveelheid gegevens over personen heeft verzameld? Klopt het dat mensen in de buurten als gevolg hiervan onder een vergrootglas liggen en een grotere kans hebben gecontroleerd te worden of te maken krijgen met toezicht en handhaving?

Vraag 5

Wat vindt u ervan dat een deel van de reden waarom buurten als knelpunt worden bestempeld is omdat volgens het RIEC «een opvallend groot aandeel worden bewoond door Turkse Nederlanders»?

Vraag 6

Kunt (data- en netwerk-) analyses en rapportages aanleveren waarin nationaliteit, geboorteland, cultuur, of sociaaleconomische klasse een rol heeft gespeeld? Zaten hier ook analyses bij die zich focusten op een specifieke buurt of woonwijk? Kunt u uitsluiten dat groepen mensen bijvoorbeeld op grond van nationaliteit, herkomst of sociaaleconomische klasse meer in beeld zijn gekomen?

Vraag 7

Deelt u de mening dat het bezwaarlijk is dat burgers amper inzicht kunnen krijgen in hun gegevens omdat een samenwerkingsverband in dit opzicht een verwarrende status heeft? Bij wie kunnen mensen terecht als ze willen weten welke persoonsgegevens over hen zijn verzameld en gedeeld binnen het samenwerkingsverband? Hoe heeft het RIEC dat ingericht?

Vraag 8

Ziet u, net als onderzoeker Gerwin van Schie van de Universiteit Utrecht, dat het risico van deze werkwijze is dat mensen ten onrechte worden benadeeld maar ook dat anderen juist het voordeel van de twijfel krijgen waar zij dit wellicht juist niet verdienen?

Vraag 9

Deelt u de mening dat het bezwaarlijk is dat journalisten via een Wet open overheid (Woo)- verzoek al jaren bezig zijn deze informatie te verzamelen en dat dit ook is bemoeilijkt doordat het een samenwerkingsverband is met een aparte juridische status op dit vlak?

Vraag 10

Hoe kan het dat de belastingdienst al in september 2021 het bijhouden van nationaliteit had gezien bij het RIEC en een brandbrief had gestuurd maar dat pas acht maanden later het Landelijk Informatie- en Expertisecentrum (LIEC) opdracht heeft gegeven hier officieel mee te stoppen?

Vraag 11

Klopt het dat doordat deze opschoning niet direct heeft plaatsgevonden hiermee ook de motie Marijnissen c.s. niet is opgevolgd omdat de motie wel degelijk impliceerde dat het ook betrekking heeft op samenwerkingsverbanden?² Hoe is het mogelijk dat de motie aldus is uitgelegd alsof deze enkel betrekking heeft op overheidsinstellingen, en het RIEC geen overheidsinstelling is maar een samenwerkingsverband van (voornamelijk) overheidsinstellingen? Wat vindt u hiervan?

Vraag 12

Bent u bereid statistisch onderzoek te doen naar aanwijzingen dat personen met een niet-Nederlandse achtergrond of een lagere sociaaleconomische klasse veel vaker zijn onderzocht door het RIEC dan mensen met een Nederlandse achtergrond of een hogere sociaaleconomische klasse? Zo nee, waarom niet?³

Vraag 13

Bent u bereid om de Autoriteit Persoonsgegevens te vragen om onderzoek te doen naar het handelen van de RIEC?

Mededeling

Hierbij deel ik u mede dat de schriftelijke vragen van de leden Van Nispen (SP) en Bamenga (D66), van uw Kamer aan de Minister van Justitie en Veiligheid over het bericht dat een van de Regionale Informatie en Expertisecentra (RIEC) jarenlang persoonsgegevens over nationaliteit en land van herkomst verzamelde (ingezonden 25 september 2024) niet binnen de gebruikelijke termijn kunnen worden beantwoord, aangezien nog niet alle benodigde informatie is ontvangen.

Ik streef ernaar de vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden.

---

1 Follow the Money, 24 september 2024, Overheid gebruikte nationaliteit bij misdaadbestrijding en verzweeg dat (www.ftm.nl/artikelen/overheden-willen-weten-waar-burgers-zijn-geboren?share=CmiMs5YND6LWDIhw8LLTRycbUtV2aU6reKjXcB9egZIwRuZkkMRH79k35ghp4Do%3D).

2 Kamerstuk 35 510, nr. 21.

3 Follow the Money, 24 september 2024, Coördinator tegen discriminatie dringt aan op onderzoek naar racisme bij aanpak criminaliteit (www.ftm.nl/artikelen/coordinator-discriminatiebestrijding-onderzoek-gevolgen-gebruik-nationaliteit-aanpak-ondermijning?share=2FcKbDc5d9vQ1rg3lGuMC%2B59Uih83NgYoMf9vNFaNsMNVwK1cyr40F5%2F36gsHH8%3D).