Vragen van het lid Peters (GroenLinks) aan de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het VNG-advies inzake de kosten voor een WOB-verzoek (ingezonden 18 mei 2010).

Antwoord van staatssecretaris Bijleveld-Schouten (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen 2 juni 2010).

Vraag 1 en 2

Kent u de recente uitspraak van de rechtbank Den Haag¹, waarin de bestuursrechter oordeelde dat het behandelen van een WOB-verzoek geen «dienst» inhoudt en dat gemeenten daar dus geen leges voor mogen heffen?

Hebt u kennisgenomen van het advies van de VNG² aan de gemeenten om deze uitspraak naast zich neer te leggen?

Antwoord vraag 1 en 2

Ja.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat de VNG gemeenten adviseert om de uitspraak naast zich neer te leggen?

Antwoord 3

De VNG is zelf verantwoordelijk voor de adviezen die zij geeft. Ik ga ervan uit dat in onze democratische rechtsstaat door gemeenten gevolg wordt gegeven aan uitspraken van de rechterlijke macht.

Vraag 4 en 5

Deelt u de mening dat het advies strijdig is met de geest van de WOB en de internationaal gangbare standaard, zoals bijvoorbeeld neergelegd in de aanbeveling van de Raad van ministers van de Raad van Europa³, dat burgers in beginsel kosteloos toegang hebben tot overheidsinformatie?

Hoe beoordeelt u het heffen van leges voor kosten anders dan voor kopieën, uittreksels of samenvattingen in het licht van deze internationale standaard?

Antwoord 4 en 5

Op dit moment geldt met betrekking tot de kosten van verstrekking van Wob-gegevens artikel 12 van de Wob. Daarin staat dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur hierover regels kunnen worden gesteld voor de centrale overheid. Aan dit artikel is met het Besluit tarieven openbaar bestuur uitvoering gegeven. De tarieven van de decentrale bestuursorganen vallen niet onder de werking van dit besluit. Aanvankelijk was in het voorgestelde artikel 12 wel voorzien in de mogelijkheid om voor alle bestuursorganen nadere regels over vergoedingen vast te stellen. Op aandringen van de Tweede Kamer is hier echter verandering in gebracht (Kamerstuk II, 1988/89, 19859, nr. 18). Het is zodoende aan de decentrale overheden zelf overgelaten om tarieven hierover vast te stellen.

De aanbeveling van de Raad van Ministers van de Raad van Europa waaraan u refereert, is inmiddels opgevolgd door het Verdrag «Toegang tot officiële documenten», ook wel genoemd het Verdrag van Tromsø. In het Verdrag van Tromsø wordt gesteld dat kosten in rekening kunnen worden gebracht voor een afschrift van het officiële document, mits deze redelijk zijn en de werkelijke kosten van de reproductie en levering niet overschrijden (artikel 7 lid 2 van het Verdrag). Op het moment dat de regering besluit het Verdrag van Tromsø te ondertekenen, zullen de bevoegdheden van gemeenten inzake vergoedingen met dit Verdrag in overeenstemming worden gebracht.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de praktijk waarin gemeenten burgers en journalisten bij de uitoefening van hun recht op toegang tot overheidsinformatie op torenhoge kosten kunnen jagen, zoals bijvoorbeeld de € 928 die de gemeente Nuenen in rekening bracht voor het voldoen aan een WOB-verzoek naar bonnetjes die eerder voor de Rekenkamer waren verzameld?⁴

Antwoord 6

Zie antwoord vraag 4. Op verzoek van de Tweede Kamer is indertijd bepaald dat het aan de decentrale overheden zelf is te bepalen of en zo ja, welke kosten in rekening gebracht worden voor de behandeling van Wob-verzoeken. De discussie over de door een gemeente te heffen leges in relatie tot de openbaarheid van bestuur dient dan ook in de gemeenteraad gevoerd te worden, aangezien de kaderstellende bevoegdheden op dit punt aan de raad toekomen. Randvoorwaarde is daarbij wel dat de gemeente zorgt dat de toegang tot openbare informatie door de hoogte van de leges niet feitelijk onmogelijk wordt gemaakt.

Vraag 7

Bent u bereid om bij de eerder aangekondigde wijziging van de WOB⁵ artikel 12 WOB uit te breiden tot lagere overheden, opdat zij net als de centrale overheid slechts (aan een maximum gebonden) kosten in rekening mogen brengen voor het verstrekken van kopieën, uittreksels en samenvattingen?

Antwoord 7

Zie antwoord op vraag 5.

Vraag 8

Bent u bereid over deze kwestie in overleg te treden met de VNG? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Ik ben reeds in overleg met de VNG over eventuele wijziging van de Wob om kennelijk misbruik van de Wob te voorkomen en over de ondertekening van het Verdrag van Tromsø. In dat overleg komt ook de doorberekening van kosten van de afhandeling van Wob-verzoeken aan de orde. De VNG geeft in die overleggen aan dat zij voluit achter de openbaarheid van overheidsinformatie staat en geen onredelijke financiële drempels wil opwerpen tegen het opvragen van informatie.

---

1 Rechtbank ’s Gravenhage 28 april 2010, zaaknr. AWB 09/7151 WOB.

2 VNG, 11 mei 2010: «Wob: burger betaalt niet voor de informatie, wèl voor gemeentelijke dienstverlening»

http://www.vng.nl/smartsite.dws?id=96470

3 Aanbeveling 8 van de «Access to Official Documents. Recommendation Rec (2) adopted by the Council of Ministers of the Council of Europe on 21 February 2002».

4 EdeStad.nl, 7 mei 2010: «Gemeenten mogen geen heffingen of kosten rekenen voor beantwoorden Wob-verzoek».

5 Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009–2010, nr. 1256.