Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 13 november 2015, nr. 2015-0000520304, houdende wijziging van de Kies- en referendumregeling en de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland in verband met de vaststelling van enkele modellen

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

Gelet op de artikelen 37, tweede lid, 52, derde lid, 58, tweede lid, 59, 60, eerste lid, 61, eerste lid, en 62, eerste lid, van de Wet raadgevend referendum, de artikelen J 7, J 16, derde lid, K 4, vierde lid, L 11, tweede lid, en M 6, eerste en tweede lid, van de Kieswet en artikel 47b, eerste lid, van het Tijdelijk experimentenbesluit stembiljetten en centrale stemopneming;

Besluit:

ARTIKEL I

De bijlage bij artikel 1 van de Kies- en referendumregeling wordt als volgt gewijzigd:

• 1. De modellen J 7, J 7-1, J 16, K 4, L 11, M 6-2, Wrr 37 en Wrr 52 worden vervangen door de modellen J 7 (Wrr 59), J 7-1 (Wrr 59-62), J 16 (Wrr 59), K 4 (Wrr 60), L 11 (Wrr 61), M 6-2 (Wrr 62), Wrr 37 en Wrr 52 die in bijlage 1 bij deze regeling zijn opgenomen.

• 2. Na het model Wrr 52 (nieuw) wordt het model Wrr 58 ingevoegd dat in bijlage 1 bij deze regeling is opgenomen.

ARTIKEL II

In de bijlage van de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland worden de modellen A, C en D vervangen door de modellen A, C en D die in bijlage 2 bij deze regeling zijn opgenomen.

ARTIKEL III

Deze regeling treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin zij wordt geplaatst.

Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.H.A. Plasterk

BIJLAGE 1 BIJ ARTIKEL I VAN DE REGELING VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES VAN 13 NOVEMBER 2015, NR. 2015-0000520304, HOUDENDE WIJZIGING VAN DE KIES- EN REFERENDUMREGELING EN DE TIJDELIJKE EXPERIMENTENREGELING STEMBILJETTEN VOOR KIEZERS BUITEN NEDERLAND IN VERBAND MET DE VASTSTELLING VAN ENKELE MODELLEN

Model J 7 (Wrr 59). Stempas

• 1. De stempas voor de herindelingsverkiezingen van de leden van de gemeenteraden van de gemeenten Edam-Volendam en Gooise Meren op woensdag 18 november 2015 luidt als volgt:

• 2. Het model voor de stempas voor het referendum luidt voor de kiezers in het Europese deel van Nederland als volgt:

• 3. Het model voor de stempas voor het referendum luidt voor de kiezers op Bonaire, Sint Eustatius en Saba als volgt:

Model J 7-1 (Wrr 59-62). De technische eisen aan de stempas, de kiezerspas, het schriftelijk volmachtbewijs en het briefstembewijs

Stempas

Kiezerspas

Schriftelijke volmacht

Briefstembewijs

Model J 16 (Wrr 59). Kiezershandleidingen voor verkiezingen en referenda

• 1. Het model voor de kiezershandleiding voor verkiezingen luidt als volgt:

• 2. Het model voor de kiezershandleiding voor het referendum luidt als volgt:

Model K 4 (Wrr 60). Kiezerspas

• 1. Het model voor de kiezerspas voor het referendum luidt voor de kiezers in het Europese deel van Nederland als volgt:

• 2. Het model voor de kiezerspas voor het referendum voor de kiezers op Bonaire, Sint Eustatius en Saba luidt als volgt:

Model L 11 (Wrr 61). Schriftelijk volmachtbewijs

• 1. Het schriftelijk volmachtbewijs voor de herindelingsverkiezingen van de leden van de gemeenteraden van de gemeenten Edam-Volendam en Gooise Meren op woensdag 18 november 2015 luidt als volgt:

• 2. Het model voor het schriftelijk volmachtbewijs voor het referendum luidt voor de kiezers in het Europese deel van Nederland als volgt:

• 3. Het model voor het schriftelijk volmachtbewijs voor het referendum luidt voor de kiezers op Bonaire, Sint Eustatius en Saba als volgt:

Model M 6-2 (Wrr 62). Briefstembewijs

• 1. Het model voor het briefstembewijs voor het referendum luidt voor kiezers buiten Nederland die niet wonen op Aruba, Curaçao en Sint Maarten als volgt:

• 2. Het model voor het briefstembewijs voor het refrendum luidt voor kiezers buiten Nederland die wonen op Aruba, Curaçao en Sint Maarten als volgt:

Model Wrr 37Proces-verbaal van de beoordeling van het inleidend verzoek

Model Wrr 52Proces-verbaal van de beoordeling van het definitief verzoek

Model Wrr 58Stembiljet

BIJLAGE 2 BIJ ARTIKEL II VAN DE REGELING VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES VAN 13 NOVEMBER 2015, NR. 2015-0000520304, HOUDENDE WIJZIGING VAN DE KIES- EN REFERENDUMREGELING EN DE TIJDELIJKE EXPERIMENTENREGELING STEMBILJETTEN VOOR KIEZERS BUITEN NEDERLAND IN VERBAND MET DE VASTSTELLING VAN ENKELE MODELLEN

Model A. De stembiljetten voor kiezers buiten Nederland bij de verkiezing van het Europees Parlement en bij het referendum

• 1. Het model voor het stembiljet voor kiezers buiten Nederland bij de verkiezing van het Europees Parlement luidt als volgt¹:

• 2. Het model voor het stembiljet voor kiezers buiten Nederland bij het referendum luidt als volgt:

  

Model C. Het verzoek om een vervangend briefstembewijs voor kiezers buiten Nederland

Model D. Het verzoek om een vervangend briefstembewijs voor kiezers in Aruba, Curaçao of Sint Maarten

TOELICHTING

1. Introductie

Met de onderhavige regeling zijn wijzigingen aangebracht in de Kies- en referendumregeling en in de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland. De wijzigingen voorzien in de vaststelling van enkele modellen die benodigd zijn bij de stemming voor een referendum dat plaatsvindt op grond van de Wet raadgevend referendum.

2. Wijziging van de Kies- en referendumregeling

2.1. Algemeen

Deze regeling voorziet in de vaststelling van de modellen voor de stempas, de kiezerspas, het schriftelijk volmachtbewijs, het briefstembewijs, de kiezershandleiding en het stembiljet voor het referendum. Hiermee zijn zes van de 27 modellen, bedoeld in de Wet raadgevend referendum, vastgesteld. De overige 21 modellen waren reeds vastgesteld met de regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 12 mei 2015, nr. 2015-0000259658, houdende wijziging van de Kiesregeling in verband met de uitvoering van de Wet raadgevend referendum en het Besluit raadgevend referendum.

Deze regeling voorziet tevens in vervanging van model J 7-1 inzake de technische eisen van de stempas, de kiezerspas, het volmachtbewijs en het briefstembewijs, waardoor het geschikt is voor toepassing bij zowel verkiezingen op grond van de Kieswet als referenda op grond van de Wet raadgevend referendum. Tot slot is van de gelegenheid gebruik gemaakt om de modellen Wrr 37 en Wrr 52 opnieuw vast te stellen, met als doel enige wijzigingen van beperkte omvang tot stand te brengen.

2.2. Toelichting op de modellen

Model J 7 (Wrr 59), Model K 4 (Wrr 60), Model L 11 (Wrr 61) en Model M 6-2 (Wrr 62)

Deze modellen betreffen de modellen voor respectievelijk de stempas, de kiezerspas, het schriftelijk volmachtbewijs en het briefstembewijs voor het referendum. Voor de stempas, de kiezerspas en het schriftelijk volmachtbewijs zijn telkens twee modellen vastgesteld: een voor de kiezers in het Europese deel van Nederland, en een voor de kiezers op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Voor het briefstembewijs zijn eveneens twee modellen vastgesteld: een voor kiezers buiten Nederland die wonen op Aruba, Curaçao of Sint Maarten, en een voor kiezers buiten Nederland die elders woonachtig zijn. De modellen voor de stempas en het schriftelijk volmachtbewijs ten behoeve van de herindelingsverkiezingen op 18 november 2015, die zijn opgenomen in de modellen J 7 (Wrr 59) en L 11 (Wrr 61), zijn overigens ongewijzigd gebleven.

De modellen voor de voornoemde stembescheiden voor het referendum betreffen modellen die niet voor elk referendum opnieuw behoeven te worden vastgesteld. Hiermee wordt een nieuwe lijn ingezet ten opzichte van de wijze waarop de modellen voor de stembescheiden van verkiezingen tot nu toe werden vastgesteld, waarbij telkens voor elke stemming opnieuw het volledig ingevulde model door de minister werd vastgesteld. Deze nieuwe werkwijze heeft als voordeel dat de vormgeving van de stembescheiden geruime tijd voor de dag van stemming bekend is voor burgers, overheden en andere betrokkenen. Voorts verdient deze werkwijze de voorkeur om redenen van bestendigheid en wetgevingsefficiency.

De vastgestelde modellen voor de stembescheiden voor het referendum volgen in grote lijnen de ontwerpen van de modellen die in de afgelopen jaren zijn gemaakt voor de stembescheiden voor reguliere verkiezingen. Opdat de stembescheiden voor het referendum onderscheiden kunnen worden van die voor reguliere verkiezingen, wijkt het ontwerp op sommige punten af. Dit is met name van belang in het geval dat de stemming voor een referendum gelijktijdig plaatsvindt met de stemming voor een verkiezing. Hieronder licht ik deze punten nader toe.

• De stembescheiden voor referenda hebben een andere ondergrondkleur (geel) dan die voor reguliere verkiezingen (blauw).

• Op de voorzijde van de stembescheiden voor het referendum staat prominent genoemd dat het gaat om de oproep voor een raadgevend referendum. Ook de wet of het verdrag waarover het gaat wordt op de voorzijde van de stembescheiden aangeduid.

• Uit het stempasnummer – dat het stembureau moet controleren om vast te stellen of de stempas geldig is – blijkt om welke stemming het gaat. Het nummer is uitgebreid met een code die voor iedere stemming uniek is en die een specifieke toevoeging heeft voor het raadgevend referendum. Dit nummer en deze code zijn opgenomen op de stempas, de kiezerspas en het schriftelijk volmachtbewijs.

• In de stembescheiden voor het referendum zijn ten opzichte van de stembescheiden voor verkiezingen kleine verschillen aangebracht in het patroon van de gekleurde achtergrond.

Van belang is daarnaast dat, in het geval er meerdere referenda op dezelfde dag worden gehouden, de stembescheiden voor de verschillende referenda van elkaar kunnen worden onderscheiden. De kiezer en het stembureau moeten in staat zijn te herkennen voor welk referendum de kiezer zijn stembescheiden inlevert, en bovendien moeten de stempassen eenvoudig kunnen worden gesorteerd. Daar is op de volgende manieren rekening mee gehouden.

• Zoals gebruikelijk wordt in de rand van de stempas gewerkt met een fluorkleur die voor alle verkiezingen/referenda op dezelfde dag overeenkomstig is. Wanneer meerdere referenda op een dag worden gehouden worden steunkleuren gebruikt. Indien slechts een referendum plaatsvindt is de steunkleur rood. Bij meerdere referenda op dezelfde dag wordt voor elk referendum in de stembescheiden de steunkleur rood vervangen door een andere steunkleur (zie in dit verband ook het model J 7-1 (Wrr 59-62) voor de technische eisen aan de stempas, de kiezerspas, het schriftelijk volmachtbewijs en het briefstembewijs).

• Op de plaats waar bij stembescheiden voor verkiezingen een verkiezingscode is opgenomen, komt een referendumcode. Deze aanduiding in hologramfolie is opgebouwd uit een jaartal en de aanduiding “raadgevend referendum”. Daarnaast wordt per referendum een volgnummer toegekend, waarbij telkens bij het eerste referendum van een kalenderjaar het nummer 1 wordt toegekend. Doel hiervan is bewerkstelligen dat de stembescheiden van verschillende referenda van elkaar te onderscheiden zijn.

Hieronder is een voorbeeld opgenomen van de verschillende kleuren en nummering op een stempas wanneer meerdere referenda op een dag worden georganiseerd:

Model J 7-1 (Wrr 59-62)

De technische eisen zijn op een beperkt aantal punten gewijzigd. Deze wijzigingen betreffen verplaatsingen van enkele elementen (zoals tekstvelden) op de modellen.

Model J 16 (Wrr 59)

Aan dit model is een model voor de kiezershandleiding voor het referendum toegevoegd. Op grond van artikel 59 van de Wet raadgevend referendum juncto artikel J 16, derde lid, van de Kieswet wordt bij een referendum een kiezershandleiding ter beschikking gesteld in het stemhokje. De kiezershandleiding is een grafisch vormgegeven instructie die illustreert hoe de kiezer zijn stem moet uitbrengen. Deze instructie gaat, evenals bij verkiezingen, vergezeld van een poster die de kiezer informeert over het stemgeheim in relatie tot het maken van een foto van het ingevulde stembiljet.

De kiezershandleiding voor verkiezingen is ongewijzigd gebleven.

Model Wrr 58

Dit model betreft het stembiljet voor het referendum. Een aantal keuzes met betrekking tot de vormgeving van het model licht ik hieronder toe.

Waar het stembiljet voor verkiezingen (model J 20) door zijn afmetingen moeilijk na te maken of te kopiëren is, is het stembiljet voor het referendum aanzienlijk kleiner (A4 formaat) en heeft het slechts twee keuzemogelijkheden. De eenvoud om een stembiljet op A4 formaat te kopiëren of na te maken, maakt aanvullende beveiliging noodzakelijk. Deze beveiliging dient tijdens het tellen van de stemmen visueel en zonder hulpmiddelen gecontroleerd te kunnen worden. Om die reden is in het model opgenomen dat het stembiljet wordt voorzien van een echtheidskenmerk dat voor de stemming wordt voorgeschreven door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Omdat het voor kan komen dat meerdere referenda op dezelfde dag worden gehouden, is het van belang dat goed zichtbaar is op welk referendum een stembiljet betrekking heeft. Dit is bewerkstelligd door op het stembiljet duidelijk het volgnummer van het referendum en het jaartal waarin het referendum plaatsvindt op te nemen. De aanduiding van het volgnummer en jaartal worden zowel op de voor- als op de achterzijde van het stembiljet aangebracht. De aanduidingen zijn ook leesbaar na het opvouwen van het stembiljet.

In het geval dat meerdere stemmingen op dezelfde dag plaatsvinden, wordt op de voor- en achterzijde van het stembiljet voorts een onderscheidend kenmerk aangebracht dat een bepaalde verkiezing of referendum representeert. Het onderscheidende kenmerk betreft één of meer kleurenbalken over de gehele breedte van de voor- en achterzijde van het biljet. De kleurenbalk moet zichtbaar zijn als het biljet is open- en dichtgevouwen.

3. Wijziging van de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland

Deze regeling strekt tot vaststelling van een model voor het stembiljet voor kiezers buiten Nederland bij het referendum, alsmede tot wijziging van de modellen C en D voor het verzoek om een vervangend briefstembewijs voor kiezers buiten Nederland, onderscheidenlijk voor kiezers in Aruba, Curaçao of Sint Maarten.

De grondslag voor de vaststelling van het model voor het stembiljet voor kiezers buiten Nederland is gelegen in artikel 47b, eerste lid, van het Tijdelijk experimentenbesluit stembiljetten en centrale stemopneming. Op grond van deze bepaling stelt de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor een experiment met een nieuw stembiljet voor kiezers buiten Nederland bij een referendum als bedoeld in de Wet raadgevend referendum, een stembiljet vast dat elektronisch naar de kiezer in het buitenland kan worden verzonden. Het model voor het stembiljet voor de verkiezing van het Europees Parlement, dat tevens is opgenomen in model A, is ongewijzigd gebleven.

De modellen C en D zijn zodanig ingericht dat zij zowel van toepassing zijn op verkiezingen als op referenda als bedoeld in de Wet raadgevend referendum.

4. Administratieve lasten

Gelet op het gegeven dat niet te voorspellen valt hoeveel referenda plaats zullen vinden op grond van de Wet raadgevend referendum, is het op dit moment niet mogelijk om een inschatting te maken van de administratieve lasten die gepaard gaan met de onderhavige regeling. Beoogd is om de modellen op dusdanige wijze vorm te geven dat de handelingen die hiermee gemoeid zijn, op een zo eenvoudig mogelijke wijze verricht kunnen worden.

5. Inwerkingtreding

De Wet raadgevend referendum is per 1 juli 2015 in werking getreden. Mede gelet op het feit dat op 6 april 2016 een raadgevend referendum zal plaatsvinden, is het van belang dat de stembescheiden en overige stukken die op basis van de met deze regeling vastgestelde modellen worden gedrukt en verspreid, zo spoedig mogelijk gereed zijn. Daarom treedt deze regeling in afwijking van de vaste verandermomenten in werking met ingang van de dag na bekendmaking van de regeling in de Staatscourant.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.H.A. Plasterk

---

1 De logo’s worden in kleur geplaatst op het stembiljet dat per e-mail of per post wordt toegezonden aan de kiezer. De kiezer die het stembiljet print, kan het stembiljet in kleur of in grijstinten printen.